Inventarisatie en waardering Sint-Apolloniakerk Stelen

“Alles van waarde is weerloos”. Of Lucebert er echt naar verwees in zijn gedicht ‘De zeer oude zingt’ is niet gezegd, maar het zet ons aan het denken: religieus erfgoed is kwetsbaar in onze veranderende samenleving.  Gelukkig zijn er toegewijde mensen die hard werken om er goed voor te zorgen, en om het klaar te stomen voor de toekomst.

In 2020-2021 werkte erfgoedcel Stuifzand met hulp van de kerkraad aan een inventaris van alle religieuze objecten en kunstwerken in de Sint-Apolloniakerk in Stelen. Elk object werd in detail bekeken, gemeten, gefotografeerd, en ook de toestand ervan werd genoteerd. De kerkraad heeft nu een volledig overzicht van de collectie, weet in welke staat alle objecten zijn en welke objecten nog wat extra aandacht kunnen gebruiken.

De nieuwe inventaris werd het uitgangspunt van een waarderingsproces volgens de methodiek van het ‘Stappenplan Religieus Erfgoed’. Om de waardering uit te voeren werd een team samengesteld, bestaande uit afgevaardigden van de kerkfabriek, de pastorale eenheid HH Dimpna en Gerebernus, erfgoedcel Stuifzand, Parcum, het Gasthuismuseum, de stad Geel en het vicariaat Kempen. Onder begeleiding van expert religieus erfgoed Ann Bries van provincie Antwerpen, kwam de groep verschillende keren bij elkaar om elk object in de kerk één voor één te bespreken.

Bij het woord ‘waardering’ denken we vaak aan financiële waarde, maar dat was nu net de éne soort waarde waar het in deze oefening niét over ging.  Wel bekeek het team het belang van elk object voor de parochie, de zeldzaamheid, de kerkhistorische waarde, of het vakkundig gemaakt was, de educatieve waarde, of het object nog in gebruik is, … Ook het kerkarchief werd geraadpleegd, en we doken in de boeken om het verhaal van deze kerk in beeld te brengen. Al deze elementen samen gaven ons inzicht in de collectie, en brachten mooie verhalen aan het licht.

Om de waardering af te ronden, schreven we een ‘waardenstelling’: een samenvatting van onze bevindingen, waarin zowel de meest geliefde objecten van de parochianen als de objecten met museale kwaliteiten werden aangeduid. Terwijl er nagedacht wordt over de toekomst van de kerk, ligt er alvast een document klaar waarin staat welke objecten extra aandacht verdienen bij een herbestemming, en wat de wensen van de gemeenschap daarin zijn. De komende jaren blijft alles gewoon in gebruik op zijn vertrouwde plek. En ondertussen hebben alle leden van het waarderingsteam een hernieuwde appreciatie voor de mooie collectie en de warme gemeenschap die deze kerk bijzonder maakt.

Dit artikel werd geschreven door Stuifzand voor Kerk & Leven.